گفتار اول

(بررسي معناشناختي مناجات و جايگاه آن در آموزه‌هاي ديني)

مفهوم مناجات و پاره‌اي از مصاديق آن در قرآن

کلمه مناجات و نجوا که هم‌خانواده هستند، در لغت عرب به معناي درگوشي سخن گفتن و راز گفتن و سخن گفتن خصوصي با ديگري مي‌باشند. برخي برآنند که نجواي در کلام به اين حاصل مي‌شود که جمعي يا دو نفر در خلوت با يکديگر سخن گويند، خواه سرّي سخن گويند و خواه آشکارا. پس سرّي و درگوشي سخن گفتن در معناي مناجات نهفته نيست و مناجات سخني است که دور از اغيار باشد.[1] با اين لحاظ مناجات با آهسته سخن گفتن بيشتر تناسب دارد تا با بلند سخن گفتن و آواز برآوردن. بر اين اساس خواندن مناجاتي که از اهل‌بيت(عليهم السلام) وارد شده و يا اشعاري که برخي در نجواي خويش با خدا سروده‌اند، نجوا و مناجات نيست بلکه خواندن مناجات است. چه اينکه در دعا کردن، انسان به‌قصد انشا چيزي را مي‌خواند و از خدا درخواست مي‌کند و خواندن دعاهايي که از سوي اهل‌بيت(عليهم السلام) وارد شده، دعاي خود انسان به‌حساب نمي‌آيد، چون انسان به هنگام خواندن آنها قصد انشا ندارد و به قصد حکايت جملاتي را بيان مي‌کند و در اين ‌صورت انسان دعا