نفس به انجام خواسته‌هاي دل خود مي‌پردازند. آنان چون به لوازم علم خود به اينکه معبودي جز خدا نيست عمل نمي‌کنند و درصدد انجام خواسته‌هاي دل و پيروي از هواهاي نفساني خود برمي‌آيند، گمراه مي‌گردند و خداوند چنان بر دل، گوش و چشمشان مهر مي‌زند و پرده و حجاب مي‌افکند که نتوانند حقايق را درک کنند.

حالات فطري و طبيعي قلب در قرآن

چنان‌که از قرآن استفاده مي‌شود از خواص و حالات فطري قلب وجود احساسات و عواطف و حالت رقت و نرمي دل است و در اين راستا خداوند درباره قلب رئوف و مهربان و مملو از عواطف و احساسات پاک رسول خدا(صلي الله عليه و آله)که خيل بي‌شمار انسان‌هاي پاک و تشنه محبت و رحمت الاهي را جذب وجود آن حضرت کرده مي‌فرمايد:

فَبِمَا رَحْمَه مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ کنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِک فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِي الأَمْرِ...؛[1] «[اي پيامبر،] به مهر و بخشايشي از خداست که براي ايشان نرم شدي و اگر درشت‌خويِ سخت‌دل بودي از گِرد تو پراکنده مي‌شدند. پس از آنان درگذر و براي ايشان آمرزش بخواه و با آنان در کارِ [جنگ] مشورت کن».

چنان‌که از آيه شريفه استفاده مي‌شود يکي از عوامل اساسي گسترش دعوت رسول خدا(صلي الله عليه و آله) و گرايش معجزه‌آساي مردم به آن حضرت و پذيرش اسلام، نرم‌خويي آن حضرت و مهر و عطوفتي بود که خداوند در دل نازنين آن حضرت قرار داده بود و وجود اين ويژگي، هم باعث گرايش گسترده مردم به آن حضرت و هم عشق و محبت شديد آنان و پافشاري‌شان در پيروي از رسول خدا(صلي الله عليه و آله) گرديده بود.

حالت ديگري که به دل و قلب نسبت داده شده و از خواص فطري آن شمرده شده