برنمي‌گردد، و اين مراد خداوند است که فرمود: «نه چنين است، بلکه آنچه مرتکب مي‌شدند زنگار بر دل‌هايشان بسته است».

البته مردگي دل، دردي ناعلاج نيست و راه بازگشت به حيات دل و نجات از دل‌مردگي ياد خدا، توبه و بازگشت به‌سوي خداست که از اين گذر، باب رحمت الاهي به‌سوي انسان گشوده مي‌شود و با حيات مجدد دل، انوار، برکات و افاضات معنوي بر دل انسان سرازير مي‌گردد.

فَوَ عِزَّتِک ما اَجِدُ لِذُنوُبى‏ سِواک غافِراً، وَلا اَرى‏ لِکسْرى‏ غَيْرَک جابِراً، وَقَدْ خَضَعْتُ بِالْإِنابَه اِلَيْک، وَعَنَوْتُ‏ بِالْاِسْتِکانَه لَدَيْک؛ «پس به عزت تو سوگند که جز تو آمرزنده‌اي براي گناهانم نمي‌يابم و براي ترميم شکستگي‌هاي امورم جبران کننده‌اي جز تو نمي‌بينم. من با آه و ناله و کمال خضوع به درگاهت آمده‌ام و با زاري و خاکساري رو به آستانت مي‌سايم».

توبه و انابه وسيله نيل به رحمت الاهي

نجواي حضرت در فراز فوق، گوياي اين حقيقت است که باب رحمت الاهي همواره به‌سوي بندگان خطاکار باز است و تنها خداوند است که مي‌تواند با باران رحمت و مغفرت خويش دل‌هاي تفتيده از لهيب آتش گناه را خنک سازد. خداوند، خود در آيات بسياري نويد روح‌نواز بخشش و رحمت داده است و در يکي از آيات رحمت خويش نويد امن‌وامان خويش را اين‌سان به گوش بندگان خطاکار خود مي‌رساند: قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَه اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ؛[1] «بگو: اي بندگان من که بر خويشتن زياده‌روي کرده‌ايد [در گناهان از حد