1. خواري و ذلت در دنيا و آخرت

اولياي خدا در دنيا و آخرت و در پيشگاه خداوند و ديگران عزيز و مورد احترام هستند. اما کساني که به گناه آلوده گشته‌اند، لباس ذلت و اسارت پوشيده‌اند و در دنيا و آخرت حقير و بي‌ارزش‌اند. امير مؤمنان(عليه السلام)، مي‌فرمايند: اِيّاکَ أَنْ تَسْتَهِلُّ رُکوبَ الْمَعاصي فَإِنَّها تَکْسُوکَ فِي الدنيا ذِلّه وَ تُکْسِبُکَ في الآخره سَخَطَ الله؛[1] «بپرهيز از اينکه سوار شدن بر مرکب گناهان را آسان شمري، زيرا گناهان در دنيا لباس خواري و ذلت بر تنت مي‌پوشاند و در آخرت نيز باعث خشم خدا مي‌گردد».

گناه نشانه سرسپردگي به شيطان است و ازاين‌‌روي روح و شخصيت انسان را به اسارت مي‌گيرد و او را حقير و خوار مي‌سازد. در مقابل، اسارت در درگاه الاهي و اظهار ذلت در برابر خداوند، انسان را عزيز مي‌گرداند. در منابع اسلامي از باب استعاره دو لباس براي روح انسان معرفي شده است: يکي لباس ذلت و خواري است که بر اثر ارتکاب گناهان بر روح انسان پوشانده مي‌شود، و ديگري، لباس عزت است که با تقوا و پرهيز از گناه روح انسان بدان آراسته مي‌شود، و بي‌شک بهترين لباس براي روح انسان، لباس عزتمندي و لباس تقواست: وَلِبَاسُ التَّقْوَىَ ذَلِک خَيْرٌ...؛[2] «و بهترين جامه [لباس] تقواست».

کساني که به دنيا آلوده‌اند و شهوات و لذت‌هاي دنيا آنها را از امور معنوي بازداشته است، خواري و ذلت معنوي را درک نمي‌کنند. آنان ذلت و خواري دنيوي را درک مي‌کنند که بسيار فروتر از خواري و ذلت معنوي است. بر اين اساس، به پندار خويش سعي مي‌کنند اسباب و عوامل عزت و عظمت موهوم دنيوي را فراهم آورند. اما اهل بصيرت و کساني که دلشان به نور الاهي روشن شده، نيک مي‌دانند که عالي‌ترين مرتبه