در پاسخ اين پرسش، با توجه به مضمون خطبه بايد گفت: امام(عليه السلام)ريشه مفاسد را «روح تكبر» دانسته و آن را سبب فساد انسان و از بين رفتن اخلاق فردى و اجتماعى و سقوط امت‌ها مى‌شمارند.

بسيار جاى تعجب است كه مردمى كه سال‌ها پاى منبر اميرالمؤمنين(عليه السلام)و پيش از آن پاى منبر رسول خدا(صلى الله عليه وآله)بوده‌اند، اين گونه به آفت‌هاى اخلاقى مبتلا شدند كه اين چنين مخاطب حضرت قرار گرفتند.

نكته مهم در اين مقام، «بهره‌بردارى از سخنان نورانى حضرت در جوامع امروز» است. ما هم بايد توجه داشته باشيم كه بسيارى از مفاسد اخلاقى ـ چه در فرد و چه در اجتماع ـ از خصلت شيطانى «تكبر و خودبزرگ‌بينى» سرچشمه مى‌گيرد.

مناسبت خطبه

ساكنان شهر كوفه در آن زمان، مجموعه‌اى از عشاير مختلف بودند و هر قبيله محله‌اى را به خود اختصاص داده بود. روحيه قبيله‌گرايى و افتخار به پدران و اجداد، دوباره در بين جوان‌هاى مسلمان پيدا شده بود و گاهى بين دو جوان بر سر مسائل بسيار جزئى درگيرى لفظى پيدا مى‌شد و به كشمكش‌هاى قبيله‌اى و قتل و خونريزى مى‌انجاميد.

امام اميرالمؤمنين(عليه السلام) براى زدودن چنين روحيه‌اى اين خطبه را ايراد فرمودند.

در جوامع امروز نيز، اين روحيه وجود دارد. برترى‌جويى غربى‌ها در جهان امروز نيز نشأت گرفته از همان «تكبر»هاست. آنان براى شرقى‌ها ـ هرچند عالم و محقق باشند ـ ارزشى قائل نيستند و مى‌كوشند هر مطلب