حالات قلب (1)

بسم اللّه الرّحمن الرّحيم

فَأَحْىِ قَلْبَكَ بِالْمَوْعِظَةِ، وَ أَمِتْهُ بِالزُّهْدِ، وَ قَوِّهِ بِالْيَقينِ، وَ نَوِّرْهُ بِالْحِكْمَةِ.

[اى پسرم] دل خود را با پند و اندرز زنده بدار و با زهد و پارسايى بميران و با يقين آن را تقويت كن و به حكمت، آن را روشن و منوّر نما!

موضوع سخن وصيّت‌نامه‌اى است كه اميرالمؤمنين(عليه السلام) در سال‌هاى آخر عمر براى فرزندشان امام حسن(عليه السلام) مرقوم فرمودند. در مقدمه اين وصيّت‌نامه، فشرده‌اى از مواعظ ايراد شده است كه به منزله خلاصه محتواى وصيّت‌نامه مى‌باشد. همانند نويسنده‌اى كه در يك فصل كوتاه، ابتدا خلاصه كتاب يا نوشته ذكر مى‌كند و بعد تفصيلا به شرح آن مى‌پردازد. حضرت على(عليه السلام)نيز در اين‌جا چنين عمل نموده‌اند.

تاكنون چند جمله از بخش اوّل سخن، كه در واقع خلاصه نامه بود، توضيح داده شد: و اينك به توضيح جملات بعدى اين وصيّت‌نامه الهى مى‌پردازيم.

حضرت على(عليه السلام) محور اين قسمت از مواعظ را قلب قرار داده‌اند و مطالبى را درباره قلب انسان بيان مى‌كنند. اين روش، شايد از اين روست كه راه صلاح و اصلاح انسان، اصلاح قلب است؛ بلكه حقيقت انسان، همان قلب او است. اگر انسان بخواهد به خدا نزديك شود، بايد از راه دل، اين هدف را دنبال كند. اگر بخواهد خود را از آلودگى‌ها پاك كند، بايد دل را از آلودگى‌ها تطهير نمايد. به هرحال اين قلب است كه نقش اساسى را در زندگى انسان ايفاء مى‌كند. چون قسمت عمده اين بخش از وصيّت‌نامه در مورد قلب مى‌باشد، خوب است توضيحى درباره مفهوم قلب بدهيم.