نهفته در كيفيت بيان اين وصيّت بپردازيم. علاوه بر محتواى الفاظ و معناى كلمات، در كيفيت بيان اين وصيّت‌نامه گران‌سنگ و به خصوص اين بخش از وصيت‌نامه نكته‌هاى ظريف و بسيار ارزنده‌اى نهفته است كه حتى برخى ديده‌هاى تيزبين و انديشه‌هاى پر فروغ، از رعايت آنها عاجز و از پى بردن به آنها فرو مى‌مانند و تنها افراد بهره‌مند از تأييدات الهى و علم آسمانى قادر به رعايت آنها هستند كه اينك در حد توان و فرصت به بعضى از آنها نكات نغز و لطيف و دقيق اشاره مى‌كنيم.

توجّه به توان مخاطب

اگر چه حضرت(عليه السلام) هنوز به بيان تفصيلى وصيّت‌نامه خويش نپرداخته‌اند و سفارش‌هاى خود را بيان نفرموده‌اند، امّا در پرتو اين كيفيت خاص از ايراد سخن به طور غير مستقيم نكات مهم و مواعظى را گوشزد مى‌نمايند و مخاطب را متوجه نكاتى ظريف مى‌فرمايند كه معمولا مورد غفلت واقع مى‌شوند؛ نكته‌هايى كه عادتاً مورد غفلت قرار مى‌گيرند، مانند اين اصل اساسى كه گوينده در بيان مطالب خود بايد موقعيت شنونده و ميزان آمادگى وى را در شنيدن كلام و فهميدن آن مطالب و استفاده از آن در نظر بگيرد و هميشه آن را مدّ نظر داشته باشد. به عنوان مثال، يك بچه پنج ساله به طور متعارف آمادگى گوش‌دادن و فهميدن برخى مطالب را ندارد و در دلش آنها را به بازى مى‌گيرد، ولى يك جوان از همان مطالب بهترين بهره‌بردارى را مى‌نمايد. از همين‌رو معلمان و مربيان بايد ميزان فهم و درك و سطح معلومات و ظرفيت‌هاى احساسى و ادراكى و عاطفى و شناختى مخاطب خود را در نظر بگيرند كه آيا مفاد سخنان آنها براى شنونده مفيد است يا نه؟ مثلا بعضى از مواعظى كه براى جوان مفيد است، براى كودك يا سالمند چندان فايده‌اى ندارد و بر عكس. لذا بايد تمام ابعاد ظرفيت شنونده را در نظر گرفت. گويا حضرت على(عليه السلام)در راستاى رعايت همين نكته دقيق و ظريف است كه مى‌فرمايد: قَدْ بَلَغْتَ سِنّاً...؛ يعنى از آن‌جا كه دوران طفوليّت و بچه‌گى را پشت سر گذارده‌اى و به سنّى رسيده‌اى كه استعداد فهم اين مطالب را كسب نموده‌اى، اين مطالب را براى تو بيان مى‌كنم. آرى، حضرت(عليه السلام) موقعيت شنونده را در نظر گرفته، به طور دقيق و در زمان كاملا مناسب و