است، از راه حرام و معصيت خدا تأمين گردد، چگونه انسان مى‌تواند به خدا تقرب جويد. سخن كه به اينجا مى‌رسد، پيامبر سؤال مى‌كند:

«يا رَبِّ وَ ما اَوَّلُ الْعِبادَةِ؟ قالَ: اَوَّلُ الْعِبادَةِ الصَّمْتُ وَ الصَّوْمُ.»

پروردگارا، شروع و آغاز عبادت به چيست؟ خداوند مى‌فرمايد آغاز و شروع عبادت به سكوت و روزه است.

‌‌‌اگر مى‌خواهيد در راه بندگى خدا قدم برداريد و راهى را پيش گيريد كه سرانجام آن، قرب الهى و جوار خدا و مقام عالى انسان است، بايد از سكوت و روزه‌دارى آغاز كنيد و اين دو، اولين قدم در راه عبادت و بندگى خدا و تكامل انسان است. تا مادامى كه زبان آزاد است و انسان از گفتن هر چيزى باكى ندارد، به جايى نمى‌رسد و نيز اگر شكمش را آزاد بگذارد، به مانند حيوانى است كه تنها به علف مى‌انديشد.

حكمت، معرفت و يقين ره‌آورد روزه

«قالَ: يا رَبِّ؛ وَ ما ميراثُ الصَّوْمِ؟ قالَ: الصَّوْمُ يُورِثُ الْحِكْمَةَ وَ الْحِكْمَةُ تُورِثُ الْمَعْرِفَةَ وَ الْمَعْرِفَةُ تُورِثُ الْيَقينَ»

پيامبر عرض كرد: خداوندا؛ ميراث و ره‌آورد روزه چيست؟ خدا فرمود: ميراث روزه، حكمت است و ميراث حكمت، معرفت و ميراث معرفت، يقين است.

‌‌‌بيان خداوند در اين حديث بر گرفته از بهترين روش تربيتى است كه وقتى مى‌خواهند كسى را به تهذيب اخلاق و انجام كارهاى خوب وادارند، ثمرات و منافع آن كار را بر مى‌شمارند و الا صرف دستور به انجام كار، انگيزه قوى بر انجام آنرا در انسان پديد نمى‌آورد و آن انگيزه وقتى پديد مى‌آيد كه فايده و منافع آن كار مشخص گردد.

‌‌‌در واقع روزه گرفتن برنامه‌اى است، جهت تنظيم تغذيه كه انسان در شبانه روز دومرتبه غذا بخورد؛ هنگام سحر و اول شب. البته اين از جهت تأمين نياز بدن و تنظيمفعاليت معده است، چراكه بدن به آن مقدار غذايى كه ما مى‌خوريم احتياج ندارد و بهكمتر از آن نيازش بر طرف مى‌شود. انسان بايد براى تغذيه برنامه‌اى تنظيم كند كه بدن