لزوم توجه به قراين كلامى

ششمين تذكرى كه توجه خوانندگان را بدان جلب مى‌‌كنيم لزوم توجه به قراين كلامى و مقامى و شأن نزول آيات است. هر چند قرآن كريم براى همه عصرها و نسل‌‌ها نازل شده و مخاطب آن مردم همه عصرهايند؛ لكن قراين و شأن نزول‌‌ها و موقعيت‌‌هاى زمانى و مكانى‌‌اى كه آيات كريمه در آن نازل شده است براى مخاطبان اوليّه و مردمان عصر نزول قرآن چنان روشن بوده است كه جاى هيچ گونه ترديد و اختلافى در معنا و تفسير آن باقى نمى‌‌مانده است. به علاوه اگر آيه‌‌اى مبهم مى‌‌نموده، دسترسى مردم به پيامبر(صلى الله عليه وآله) چندان مشكل نبوده است. امّا امروز با دور شدن از عصر نزول و امكان مخفى شدن بعضى قراين و شأن نزول‌‌ها، ضرورت و لزوم دقت در فهم صحيح از قرآن اهميت مضاعف مى‌‌يابد.

از طرف ديگر، اطلاع از معانى حقيقى و لغوى الفاظ به كار رفته در قرآن كريم از مسائلى است كه بدون آن، فهم صحيح و تفسير درست قرآن ميسّر نيست. ممكن است غفلت از تحول معنايى، كه گاه به مرور زمان در يك لغت رخ مى‌‌دهد، موجب اشتباه و بدفهمى شود.

براى مثال، معنا و مفهوم كلمه «تقيّه» براى همگان روشن است. آنچه در فرهنگ عمومى از اين كلمه اراده مى‌‌شود اين است كه شخصى عقيده و مذهب خود را مخفى كند و چنان وانمود كند كه مخاطبِ او از عقيده و مذهب واقعى او آگاه نشود. اين، در حالى است كه معناى لغوى تقيّه، پرهيزكارى است و در قرآن و نهج‌‌البلاغه به همين معنا به كار رفته است. هر چند واژه تقيّه در قرآن نيست، لكن واژه «تقاة»، كه مرادف با، تقيّه و تقواست در آيه اِتَّقُوا اللهَ حَقَّ تُقاتِه[1] آمده است.

وجود محسّنات كلامى در قرآن كريم

هر چند قرآن كريم، چنان كه خود مى‌‌گويد، به زبان روشن و آشكار نازل شده است و هر