نام کتاب : قرآن در آینه نهج البلاغه نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 74
داراى باطنى است كه آن باطن نيز باطنى دارد و نيز قرآن داراى ظاهرى است كه آن ظاهر نيز داراى ظاهرى است. اى جابر اين نكته را نيز توجه داشته باش كه عقول مردان عاجرتر از آن است كه از عهده تفسير حقيقت و باطن قرآن برآيند؛ زيرا همانا ممكن است اولِ آيهاى درباره چيزى باشد و آخر آن مطلب ديگرى را بگويد. قرآن كلام بههمپيوستهاى است كه قابليت آن را دارد كه معانى گوناگونى داشته باشد بدون آنكه اين معانى و معارف با يكديگر كمترين تعارض يا تنافىاى داشته باشند.
آنچه در اينجا بر آن تأكيد مىشود اين است كه فهم بطون و دقايق معارف قرآن در صلاحيت همه نيست؛ البته معناى اين سخن آن نيست كه قرآن تنها براى ائمّه و راسخونِ در علم نازل شده است و ديگران حتى از فهم ظاهر قرآن عاجزند؛ بلكه ظاهر قرآن براى هر كسى در حد فهم و درك و استعدادش قابل استفاده است، به شرط آنكه پيشداورى و خواستهها و تمايلات نفسانى خود را كنار بگذارد و از تفسير به رأى بپرهيزد. در رابطه با فهم قرآن، مىبايد نكاتى را مورد توجه قرار داد كه در اين قسمت از بحث به آن مىپردازيم.
چنان كه در جاى خود بيان و اثبات شده است يكى از مقامات پيامبر(صلى الله عليه وآله) غير از مقام تلقى وحى و ابلاغ آن، مقام تبيين وحى و تفصيل احكام و دستورات الهى است. قرآن كريم به صورت مجموعهاى از قوانين و كليات احكام بر پيامبر(صلى الله عليه وآله) نازل شده است كه خود در مقام تبيين و تفصيل احكام و جزئيات آن نبوده است و جز در موارد معدودى، تفصيل و تبيين آنها را به عهده پيامبر(صلى الله عليه وآله) و ائمّه معصومين(عليهم السلام)نهاده است. به عنوان مثال قرآن به صورت كلى امر به نماز مىكند و از مسلمانان مىخواهد كه نماز بخوانند، امّا اين كه نماز چيست و چند ركعت است و كيفيت خواندن آن چگونه است و شرايط و جزئيات آن كدام است، در قرآن بيان نشده است. تفصيل اين حكم كلى و امثال آن را بر عهده پيامبر(صلى الله عليه وآله) گذاشته است. بنابراين، تفسير و تبيين احكام الهى به عهده پيامبر(صلى الله عليه وآله) و از
نام کتاب : قرآن در آینه نهج البلاغه نویسنده : مصباح یزدی، محمد تقی جلد : 1 صفحه : 74